تجارب یکی از دوستان در امر ترویج به کتاب خوانی در یکی از مدارس:

۱- فراهم آوردن محیط فیزیکی جذاب ، شاداب ، بزرگ با نور کافی و در این رابطه مساعدت آموزش وپرورش منطقه و کمک های مردم کانکسی خریداری شد و فضای آنجا توسط نقاشیها و تراکت های مربوط به کتاب وکتابخوانی تهیه نشریه دیواری تزئین وجذاب شد.

۲- در هر ماه که مجلات رشد به دست بچه ها می رسید،هر کلاس یک زنگ به نام زنگ مجله ی رشد داشتند که در آن ساعت دانش آموزان و خود معلم به مطالعه مجلات رشد می پرداختند.

مطالبی مناسب برای برنامه صبحگاهی تهیه و سر صبحگاه می خواندند.

دانش آموزان پایه پنجم یک روز را به نام (آشپزی رشد)قرار دادند و غذاهایی را که در مجلات رشد بود را در مدرسه طبخ سپس دور هم میل می کردند.

در زنگ های هنر از کاردستی هایی که در مجلات رشد بود استفاده می کردند و کار دستی می ساختند. سپس در کلاس خود یک نمایشگاه کوچک ترتیب می دادند و از کلاس های دیگر دعوت می کردند از نمایشگاه آن ها دیدن نمایند.

۳- کتاب سازی توسط خود دانش آموزان :

دانش آموزان داستان های قرآنی را به صورت مصور نقاشی می کردند وبا یک صحافی ساده به کلاس می آورند سپس بهترین آن ها انتخاب می شد و در کتابخانه ی مدرسه در معرض دید بچه ها قرار می گرفت.

۴- تهیه کتاب (آرزو های من )

از بچه ها خواسته شد هر آرزویی که دارند در قالب نوشته و نقاشی به صورت کتاب در آورند

و با یک صحافی ابتکاری به آموزگار خود تحویل دهند سپس آموزگاران از این کتاب ها نمایشگاهی در مدرسه ترتیب دادند و آرزو های بچه ها را در معرض دید دیگر دوستانشان قراردادند سپس بهترین آن ها انتخاب و در کتابخانه ی مدرسه نگه داری شد.

۵- تشکیل ایستگاه مطالعه در مدرسه

در این رابطه میزی تهیه نمودیم و در سالن مدرسه گذاشتیم و مجلاتی مثل کیهان ها بچه ومجلات رشد سال های گذشته که توسط خود بچه ها جمع آوری شده بودرا روی میز قرار دادیم و دانش آموزان زنگ تفریح در این ایستگاه به مطالعه می پرداختند.

۶- دادن بن کتاب

آخر هر ماه به کسانی که بیشترین کتاب را از کتابخانه ی مدرسه به امانت می گرفتند بن کتاب داده می شد و اسم او در پانل« دوست داران کتاب» به مدت یک ماه در معرض دید بچه ها قرار می گرفت.

۷- بردن دانش آموزان به نمایشگاه های کتاب

از آن جا که کتاب غذای روح انسان است دانش آموزان را به نمایشگاه های کتاب که در سطح منطقه برگزار می شد بردیم تا بچه ها کتاب خریداری نمایند.

۸- برپایی نمایشگاه کتاب داخل مدرسه و تخفیف ویژه به دانش آموزان

۹- در پایه های اول و دوم ابتدایی جهت عمق بخشیدن به یادگیری ، آموزگاران بازی با خمیر را پس از مطالعه موثر می دانستند همچنین استفاده از طرح های آماده و برش وچسباندن آن ها (کاردستی) از روش های مفید برای مطالعه به حساب آمد.

۱۰- هر پانزده روز یکبار هر آموزگار به همراه کلاس خودبه داخل کتابخانه می رفت و قصه خوانی می کردند:

معلم یا یکی از دانش آموزان قصه ای را می خواند یا تعریف می کرد سپس از بچه ها می خواست آخر داستان را حدس بزنند.البته در این روش از کتابی باید استفاده می شد که بچه ها قبلا آن را مطالعه نکرده باشند.

۱۱-برگزاری مسابقات کتابخوانی ،مشاعره، سریع خوانی در مناسبت ها و ایام ا.. و اهدای جوایز به بهترین آن ها

۱۲-اختصاص دادن یک قفسه از قفسه های کتابخانه به کتاب های دست نویس وتحقیقات بچه ها

۱۳-تشویق دانش آموزان به استفاده از اینترنت

۱۴-نصب تابلویی به عنوان (ایستگاه خنده)

در این تابلو مطالب و عکس های طنز ،فکاهی ،چیستان ،معما ولطیفه و… توسط بچه ها تهیه می شد و به اسم خود دانش آموزان در ایستگاه خنده زده می شد.

۱۵- خریداری کتاب های جدید وامحاء کردن کتاب های فرسوده

۱۶- اطلاع رسانی به موقع در خصوص نکات مهم و جالب کتب جدید خریداری شده در تابلوی اعلانات که در جذب دانش آموزان به کتاب و کتابخوانی بسیار مفید بود.

۱۷- معرفی بهترین کتاب هفته

در پانل ویترینی مدرسه در هر هفته دو کتاب به عنوان بهترین کتاب هفته معرفی می شد و دانش آموزان را تشویق به مطالعه این کتاب ها می کردیم.

۱۸- برگزاری کلاس های آموزشی درکتابخانه

این کار علاوه بر تنوع در فضای درسی عاملی در مانوس کردن دانش آموزان به کتاب و کتابخوانی بود.

۱۹- انتخاب مسئولین کتابخانه از میان دانش آموزانی که علاقمند به کتاب ،خوش اخلاق ، با روابط عمومی بالا وفعال بودند.

۲۰- آموزگاران به خاطر تعمق بخشیدن به مطالعات دانش آموزان دو موضوع را در نظر می گرفتند و از بچه ها می خواستند شباهت ها و تفاوت های این دو موضوع را مورد بررسی قرار دهند برای مثال:بین دو گیاه یا دو کتاب داستان و ….

۲۱- علاقه مند نمودن اولیا به مطالعه

از آنجا که این روش تاثیر به سزایی در اهل کتاب کردن بچه ها دارد در جلسات آموزش خانواده از خانواده ها خواسته شد در خانه به مطالعه بپردازند تا آن ها الگویی برای بچه های خود بشوند.در کنار این تشویق روش صحیح مطالعه به اولیا آموزش داده شد.

وهمچنین از اولیا خواستیم اگر می خواهند هدیه ای به کودک خود بدهند بهتر است آن هدیه کتاب باشد یا اگر می خواهند هدیه ای دیگر به فرزندان شان بدهند در کنار آن هدیه یک کتاب نیزقرار بدهند.

ویا هرماه بچه ها را به کتاب فروشی ببرند تا کتاب های مورد علاقیشان را خودشان انتخاب کنند.

گاهی اوقات تلویزیون را خاموش کنند و کمی محیط خانه را آرام کنند.

خاموش بودن تلویزیون باعث میشود بچه ها به دنبال سرگرمی دیگری برای خود باشند و اگر در این حین ببینند اولیا به مطالعه مشغول هستند آن ها نیز تشویق می شوند مطالعه نمایند.

۲۲- استفاده از جلسات نقد و بررسی کتاب با حضور اولیای دانش آموزان

در این جلسات از اولیای دانش آموزان دعوت به عمل آمد به خصوص اولیایی که خود یا فرزندشان دچار مشکلاتی بودند و منابعی که در رابطه با مشکل شان بود به آن ها معرفی شد تاشاید با مطالعه ی آن بتوانند تا حدی مشکل خود را حل نمایند .

۲۳- اختصاص کتاب های مناسب در کتابخانه ی آموزشگاه به اولیا جهت استفاده ایشان

ازاولیا دعوت به عمل آمد که می توانند از کتابخانه ی آموزشگاه که مخصوص آموزگاران است آن ها نیز استفاده نمایند و کتاب به امانت بگیرند.

۲۴-اختصاص زنگ پژوهش برای پایه های چهارم و پنجم

آموزگاران پایه های چهارم و پنجم با آشنایی که از منابع کتابخانه ی مدرسه داشتند موضوعاتی مطرح می کردند و از دانش آموزان می خواستند به کمک منابع کتابخانه ی مدرسه یا کتابخانه ی عمومی شهرشان یا اینترنت به پژوهش پرداخته و نتایج را به کلاس ارائه دهند.

بهترین پژوهش به اسم آن دانش آموز در کتابخانه ی مدرسه ثبت و در اختیار دیگر دانش آموزان قرار می گرفت.

۲۵-لحاظ نمودن ۵ نمره از۲۰ نمره دروس به فعالیت های پژوهشی دانش آموزان و تشویق دانش آموزی که از اینترنت وکتابخانه ی شهر خود جهت پژوهش های خود استفاده نمایند.

۲۶- دسترسی آسان بچه ها به لیست کتاب های موجود در کتابخانه

۲۷- خریداری کتاب هایی که دانش آموزان در زمینه کتاب های درسی وتحقیقات خود نیاز داشتند.

۲۸- خریداری کتاب هایی که در پایان کتاب های درسی معرفی شده بود.

۲۹-خریداری کتاب های مرجع

مدیر آموزشگاه کتاب های مرجع از جمله دایره المعارف ، دیوان حافظ ،دیوان سعدی و دیوان فردوسی را خریداری نمود و از آموزگاران چهارم و پنجم خواست که دانش آموزان را با

کتاب های مرجع آشنا بنمایند وطرز استفاده از کتاب های مرجع را به دانش آموزان بیاموزند.

۳۰-صحافی مجلات رشد معلم ،تکنولوژی آموزشی ،مدیریت آموزشی

مدیر آموزشگاه مجلاتی که برای آموزگاران می آمد را سالانه صحافی می کرد و به عنوان یک مرجع در اختیار آموزگاران و اولیای دانش آموزان قرار می داد.

۳۱- دشت ایده ها

تابلوهای سیمانی در حیاط مدرسه قرار دادیم و از بچه ها خواستیم ایده های خود را به صورت

نوشتاری یا نقاشی روی تابلو ها بنویسند یا بکشند.

۳۲-روز خانه تکانی کتابخانه

در این روز بچه ها کتاب های کتابخانه را مورد مرمت قرار دادند وبر روی کتاب ها پلاستیک کشیدند، کتاب های پاره را جمع آوری می کردند و کتاب های جدید را جایگزین آن ها می ساختند.

۳۳-تهیه ی روزنامه دیواری توسط دانش آموزان و نصب آن در معرض دید بچه ها

در این روزنامه دیواری خبرهای مدرسه، فعالیت های صورت گرفته در مدرسه ،جشن ها و…. نوشته شد وبه اطلاع دانش آموزان رسید.

۳۴-استفاده از کتابخانه ی مدرسه توسط معلمان

معلمان برای انجام فعالیت های فوق برنامه و قصه گویی به کتابخانه ی مدرسه مراجعه واز کتاب های کتابخانه استفاده می کردند.

دیدن آموزگاران در کتابخانه ی مدرسه خود انگیزه ای است برای دانش آموزان به خاطر رفتن بیشتر آنان به کتابخانه و خواندن کتاب

۳۵-روز بدون کیف

بچه ها را از یک ماه قبل تشویق می کردیم وسایل دور ریختنی را در خانه جمع کنند سپس یک روز را معلوم کرده ،بچه ها به جای کتاب و دفتر ،وسایل دور ریختنی را آوردند مدرسه و در مدرسه کنار دوستان کاردستی ساختند سپس از کاردستی ها نمایشگاهی ترتیب دادیم و به بهترین و خلاقانه ترین کاردستی جوایزی تعلق گرفت و این کاردستی هارا در کمد وسایل دست سازدر معرض دید بچه ها قرار دادیم.

۳۶-قصه گویی

از آن جا که گوش دادن با شنیدن بسیار متفاوت می باشد در کلاس درس بچه ها همه گوش می دهند

بدون این که واقعا بشنوند اما در یک کلاس قصه گویی ،بچه ها ضمن آن که گوش می دهند واقعا هم می شنوند.

شنیدن یک قصه برای آن ها ،لذت خاصی دارد که شیرینی ان تا مدت ها در ذهن آنان باقی می ماند وسعی داردخودشان را کم و بیش با قهرمانان قصه همانند سازی کند.

علاوه بر این قصه به هر صورت نوعی آموزش دادن غیر مستقیم بچه ها در زمینه ی مطالعه و کتاب خوانی است.

آن ها بعد از شنیدن یک قصه و بنا بر حس کنجکاوی خاصی که دارند می خواهند مطالب بهتر و بیشتری درباره ی آن موضوع بدانند بنابراین به طور ناخود آگاه رو به کتاب می آورند وچون می بینند قادر خواهند بود به آسانی قصه های بیشتری بخوانند وبرای دوستانشان تعریف کنند به تدریج علاقه ی ویژه ای به کتاب خوانی پیدا می کنند و سال های بعد بی آن که بدانند مشوق اصلی آن ها در مطالعه چه کسی یا چه کسانی بوده اند چه بسا نویسنده ای معروف نیز بشوند.

توجه به قصه گو در افزایش مهارت و توانایی صحبت کردن کودک حائز اهمیت است به ویژه اگر قصه گو دارای مهارت لازم در این زمینه باشد.

با توجه به امر مهم قصه گویی قرار بر این شد یک روز در هفته یکی از معلمان بچه ها را در آلاچیق مدرسه جمع کند و به قصه گویی بپردازد و به تدریج از بچه ها یی که در امر قصه گویی تبحر دارند استفاده شود تا خود دانش آموزان به عنوان قصه گو برای بقیه ی دانش آموزان قصه بگویند.

طبیعی است که فهمیدن ،نتیجه ی خوب شنیدن است در نتیجه از آموزگاران خواسته شد حتی الامکان در تدریس خود از شیوه ی قصه گویی استفاده نمایند زیرا زمانی که قصه ای گفته می شود دانش آموزان تمرکز حواس ،دقت و آرامشی دارند که در عادت دادن آن ها به همواره خوب شنیدن بی تاثیر نیست.

بچه ها با شنیدن درسی که در قالب قصه رفته این نکته را احساس می کنند که شایسته تر آن است که پیش ازآن چه می گویند،بشنوند وقبل از گفتن کمی بیندیشند.

تدریس دروس در قالب قصه علاوه برجذابیت ،ماندگاری طولانی تری در ذهن دانش آموزان دارد.

۳۷-برگزاری جشنواره قصه گویی

این جشنواره در رابطه با علاقه مند کردن دانش آموزان به کتابخوانی برگزار شد تا دانش آموزانی که قوه ی بیان خوب قصه گویی دارند در این جشنواره به رقابت بپردازند و دانش آموزان مدرسه به آن ها رای دهند و بهترین آن ها به عنوان قصه گوی برتر انتخاب بشود.

۳۸-بزرگداشت هفته ی کتاب

در هفته ی کتاب دانش آموزان هر پایه فرا خور توانایی های خود برنامه های ویژه ای ارائه دادند از جمله :

اهدای کتاب به کتابخانه ی مدرسه و اختصاص دادن برنامه ی صبحگاهی به بزرگداشت هفته ی کتاب

۳۹- وجود کتابخانه ای کوچک در هر کلاس

علاوه بر کتابخانه ی مدرسه که عموم دانش آموزان از آن استفاده می کنند در هر کلاس کتابخانه ی کلاسی راه اندازی شد که بچه ها از کتاب های آن در زمانی که وقت اضافه می آوردند می توانستند جهت مطالعه استفاده کنند.

۴۰- اهدای کتاب به دانش آموزان کلاس اول در روز ۳۱ شهریور

در این روز که روز کلاس اولی ها است مدیر آموزشگاه به تمامی دانش آموزان کلاس اول به رسم یاد بود کتابی اهدا نمود و از اولیای آن ها خواست از همین ابتدا ورود عزیزانشان به دبستان به مسئله ی کتابخوانی اهمیت بدهند و نونهالان خود را با کتاب و کتابخوانی مانوس کنند.

۴۱-اهدای کتاب به دانش آموزان پیش دبستانی در روز کودک

به مناسبت روز کودک مدیر آموزشگاه به دانش آموزان پیش دبستانی به رسم یاد بود این روز و آشنا نمودن این نونهالان کتابی را به آن ها اهدا نمود.

۴۲-برگزاری مسابقات کتابخوانی

تشویق دانش آموزان پایه های سوم،چهارم و پنجم برای شرکت در مسابقه ی کتابخوانی که از سوی مدیریت انجام می شد سپس طراحی سوالات از روی مجلات رشد و برگزاری آزمون بین دانش آموزان و معرفی نفرات برتر به مدیریت آموزش و پرورش جهت شرکت در مسابقات کتابخوانی منطقه

۴۳-جهت علاقه مند نمودن کودکان به کتاب از آموزگاران پیش دبستانی، و پایه های اول و دوم خواسته شد کتاب هایی را که برای بچه ها تهیه می کنند دارای داستان های کوتاه ،مصورو درباره ی موضوع هایی آشنا و ملموس با زندگی کودک باشد.

۴۴-از آموزگاران خواسته شد در کنار راهکارهایی که پیشنهاد شد تا دانش آموزان ، علاقه مند به مطالعه ی کتاب شوند در همین ابتدا آن ها را با نکات اساسی مطالعه آشنا سازند یا به اصطلاح آنان را با فرهنگ کتاب خوانی آشنا سازند از جمله:

– کتاب را همیشه تمیز نگه دارند و به نحو درست در دست بگیرند و از تا کردن اوراق آن احتراز نمایند.

– هنگام مطالعه فعالیت دیگری از قبیل چای نوشیدن ،غذا خوردن و…نداشته باشند.

– با صدای بلند مطالعه ننمایید بلکه توی دلشان بخوانند.

– تلفظ و معانی کلمات جدید را از بزرگتر ها بپرسند.

– دانش آموزان را تشویق کنند که از همین کودکی یک کتابخانه ی شخصی داشته باشند.

– اگر کتابی را امانت از کسی یا کتابخانه می گیرند در حفظ آن کوشا باشند .

– هنگام مطالعه ی کتاب باید در جای ثابت باشند.

– در وسیله ی نقلیه که در حال حرکت است هیچ گاه مطالعه نکنند زیرا چشمانشان زود خسته می شود.

– در هنگام مطالعه از ور رفتن به اشیاء اطراف خود خودداری نمایند.

– با حالت لمیده بر روی صندلی ننشینند،بلکه طوری در صندلی قرار بگیرند که شانه ها کاملا به حالت کشیده باشد.

– در محیطی مطالعه نمایند که نور کافی در آن جا موجود باشد.

– اگر کتابی را برای مطالعه از کسی یا کتابخانه ای امانت میگیرند سعی کنند در مهلت مقرر آن را بر گردانند تا به این ترتیب نشان دهند که شخصی منظم ،مسئول و متعهدند.

۴۵-آموزش نکات مفید درباره ی نحوه ی مطالعه کردن به دانش آموزان

– لازمه ی مطالعه ی موثر و لذت بخش حفظ تمرکز حواس است لذا موقع مطالعه ، ازدانش آموزان خواسته شد نکات مهم و جالب را یادداشت بردارند بدین سبب به آنان آموختیم که در هنگام مطالعه کاغذ و قلم به همراه داشته باشند.

– به دانش آموزان متذکر شدیم که برای مطالعه خودتان از نظر زمانی و مکانی برنامه ای داشته باشید و برای لذت بردن از مطالعه کتاب هارا متناسب با درک خودتان و سطح فهم خود انتخاب کنید و به تدریج مسیر تکامل را بردارید.

– به دانش آموزان آموختیم که هنگامی که خسته و خواب آلود هستند مطالعه ننمایند.

– به آنان یاد دادیم که زود تمام کردن مطالعه ی کتاب هدف نیست بلکه خوب تمام کردن کتاب یا خوب خواندن کتاب مورد نظر است. چرا که هدف ما فهمیدن و درک مقصود نویسنده است.

– انتخاب کتاب با انتخاب درست فرقی ندارد.همانگونه که باید برای معاشرت، دوستان خوب برگزید برای مطالعه نیز باید کتاب های مفید انتخاب کرد.

کتاب های موزون که بچه ها بتوانند آن را تکرار کنند بسیار برای آن ها لذت بخش است.

۴۶- گاهی اوقات آموزگاران در ساعات هنر خود داستانی را بلند سر کلاس می خواندند سپس از دانش آموزان می خواستند هر قسمت از داستان را که خوششان آمده است در دفتر نقاشی خود بکشند.

۴۷- آموزگاران روش گزینش کتاب را به دانش آموزان آموزش می دادند و به آن ها آموختند برای انتخاب یک کتاب قبل از شروع مطالعه ی متن کتاب ، مقدمه و فهرست آن را مطالعه کنند زیرا با مطالعه ی این قسمت از کتاب شناختی کلی نسبت به کتاب پیداخواهند کرد.

۴۸-آموزگاران به منظور حفظ تمرکز حواس هنگام مطالعه به دانش آموزان آموزش دادندکه هنگام مطالعه باید کاملا آرام باشند.صدای رادیو،تلویزیون و صحبت های دیگران افکار و حواس شما را پریشان می کند بنابراین مطالعه را دربایددر محل خاص که شرایط فیزیکی مانند نور،صدا و درجه ی حرارت مناسب است پرداخت.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که هیچ گاه بیش از حد به مطالعه ی کتاب اصرار نکنید چون این امر نتیجه ی معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می کند.

منبع