جایگاه مطالعه در اسلام

“بخوان به نام پرور دگارت که جهان را آفرید”

همان خدایی که انسان را از خون بسته به وجود آورد. بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است. همان پروردگاری که به وسیله قلم تعلیم داد.»

بدین ترتیب نقطه ی آغاز رسالت و دعوت اسلامی بر مبنای خواندن و مطالعه شکل گرفت و اعجاز اسلام، قرآن و راه رسیدن به آن مطالعه و تدبر در آن بود.

تاریخ هیچ تمدنی خالی از کتاب و کتابت نبوده است، همه فرهنگ ها با کتاب آغاز می شوند و با کتاب رشد می کنند. در این میان آیین مقدس اسلام بیشترین بهره را از کتاب برده است، چرا که پیامبر عظیم الشأن اسلام رسالتش را با فرمان «خواندن» از سوی خداوند آغاز می کند و در همین فرهنگ مقدس است که خداوند منان به قلم سوگند یاد می کند و معجزه آخرین فرستاده اش را یک کتاب قرار داده است.

در اهمیت نقش کتاب در تکامل جوامع انسانی همین بس که تمام ادیان آسمانی و بزرگان تاریخ بشری از طریق کتاب جاودانه مانده اند

این نشانه های روشن و همچنین پیشنیه فرهنگی ما یعنی تعدد کتاب ها و کتابخانه ها در عصر شکوفایی تمدن اسلامی و آثار مکتوب نام آوران و دانشمندان مسلمان ایرانی همه ناظر بر اهمیت کتاب و کتابخوانی است و این حقیقت را بر ما آشکار می کند که آیین اسلام پرچمدار کتاب و کتاب خوانی در زمین است.

اسلام آغاز رسالت قرآنی اش را با قلم شروع می کند و ارزشی که قلم و تعلیم و تربیت در قرآن دارد بر کسی پوشیده نیست . در بعضی از روایات و احادیث از کتابخانه به عنوان بوستان نام برده شده و توصیه شده است که علم را با نوشتن و کتابت در بند کنید و زیباترین تعبیر ، اطلاق عنوان کتاب به قرآن است.

«والکتاب المبین» و این تعبیر نشانگر ارزش و اهمیت کتاب و نوشتار است. ارزش خواندن و مطالعه در صدر اسلام به حدی بود که در پایان جنگ بدر که تعداد زیادی از مشرکین به اسارت مسلمانان در آمدند، اعلام شد که هر یک از مشرکین اگر فدیه بپردازد یا به 10 نفر از مسلمانان سواد خواندن و نوشتن را بیاموزد آزاد خواهد شد. از اهمیت علم و مطالعه در اسلام، آن هم بدترین شرایط جنگ خبر می دهد، تا آن جا که اسلام سواد و مطالعه را با مصالح کلی خود حتی در شرایط جنگی یکی می داند.

در بعضی از روایات و احادیث از کتابخانه به عنوان بوستان نام برده شده و توصیه شده است که علم را با نوشتن و کتابت در بند کنید و زیباترین تعبیر ، اطلاق عنوان کتاب به قرآن است

فرهنگ، محوری ترین برگ هویتی یک ملت محسوب می شود و یکی از راه های مهم توسعه فرهنگی اهمیت دادن به مساله کتاب، کتاب خوانی و ترویج مطالعه در جامعه، خصوصا در میان جوانان و نوجوانان است. در واقع از شاخص های مهم توسعه یافتگی هر جامعه سرانه مطالعه، میزان تولید و مصرف اطلاعات و کالاهای فرهنگی در آن جامعه است و بنا بر اهمیت این مساله دولت ها و سیاست گذاران برنامه ریزی هایی در این رابطه صورت داده اند و کتاب و کتاب خوانی در جوامع توسعه یافته اهمیت خاصی یافته است.

در طول تاریخ نیز همواره توصیه علما و بزرگان علم و ادب بر اهمیت کتاب و مطالعه بوده است. در دین اسلام نیز توجه ویژه ای به این مساله شده و احادیث فراوانی از پیامبر و ائمه اطهار(علیهم السلام) در این رابطه نقل شده که حاکی از اهمیت این مساله در نزد آنان است. امروزه نیز اهمیت مطالعه در توسعه فردی و اجتماعی بر همگان آشکار شده است، لذا توجه دولتمردان و سیاست گذاران بر این مساله معطوف گشته است تا جایی که امروزه به مطالعه نه تنها به عنوان یک مزیت، بلکه به عنوان یک ضرورت نگریسته می شود.

مطالعه کردن، یعنی بهتر و بیش تر دانستن و بهتر دانستن، یعنی بهتر سخن گفتن، بهتر اندیشیدن و بهتر عمل کردن و چه کسی یافت می شود که از این خصوصیات بی نیاز باشد. مطالعه تنها راه رسیدن به علم است و جز آن راهی وجود ندارد. اگر مطالعه نباشد،علمی هم در کار نخواهد بود.

خداوند می فرماید: "هل یستوی الّذین یعلمون والّذین لا یعلمون": بگو آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند، مساوی اند؟"

این حکم شامل کسانی نیز می شود که به بهانه ی عبادت، مطالعه و راه علم آموزی را کنار نهاده اند، تا به گمان خود از راه کسب ثواب به سعادت برسند، اما پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرماید: «برتری عالم بر عابد مانند برتری من بر کم ترین شماست.»

در جای دیگری هم که تحقیق کردم این را پیدا کردم ارزش مطالعه در آثار و آیات

با همه اینها یک نکته قابل تامل است و آن اینکه اهتمام عظیم قرآن به مطالعه در مخلوقات زمینی و آسمانی آیا به این صورت است که هر گونه راه دیگر را باطل شناخته است؟ یا قرآن همچنانکه مردم را به مطالعه «آیات » خدا دعوت کرده است،

[391]

به نوعی دیگر تفکر نیز دعوت کرده است؟ اساسا ارزش مطالعه در مخلوقات و آثار آفرینش از نظر کمک به معارفی که مطلوب قرآن است و در این کتاب بزرگ آسمانی بدانها اشاره یا تصریح شده است چقدر است؟

حقیقت این است که میزان کمکی که مطالعه در آثار آفرینش می تواند بکند نسبت به مسائلی که صریحا قرآن کریم آنها را عنوان کرده است اندک است. قرآن مسائلی در الهیات مطرح کرده که به هیچ وجه با مطالعه در طبیعت و خلقت قابل تحقیق نیست.

ارزش مطالعه در آثار آفرینش این قدر است که به روشنی ثابت می کند قوه مدبر و حکیم و علیمی جهان را تدبیر می کند. آیینه بودن جهان از نظر حس تجربی همین اندازه است که طبیعت ماورائی دارد و دست توانا و دانایی کارخانه جهان را می گرداند.

ولی قرآن برای بشر به این اندازه قانع نیست که بداند دست توانا و دانا و حکیم و علیمی جهان را اداره می کند. این مطلب در باره سایر کتب آسمانی شاید صدق کند، اما در باره قرآن - که آخرین پیام آسمانی است و مطالب زیادی در باره خدا و ماوراء طبیعت طرح کرده است - به هیچ وجه صدق نمی کند.

چند روایت در مورد درس خواندن و طلب علم

حدیث (۱) قال رسول الله صلى‏الله‏علیه‏و‏آله : خَیرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهلِ ؛ خیر دنیا و آخرت با دانش است و شرّ دنیا و آخرت با نادانى. کنزالعمال، ج۱۳، ص۱۵۱، ح۳۶۴۷۲ حدیث (۲) قال رسول الله صلى‏الله‏علیه‏و‏آله : طَلَبُ العِلمِ فَریضَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ أَلا إِنَّ اللّه‏َ یُحِبُّ بُغاةَ العِلمِ؛ طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است. خداوند جویندگان دانش را دوست دارد. الکافی(ط- الاسلامیه)ج۱،ص۳۰،و کافی(ط-دارالحدیث)ج۱،ص۷۲ حدیث (۳) قال على علیه‏السلام : کُلُّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إِلاّ وِعاءُ العِلمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ؛ فضاى هر ظرفى در اثر محتواى خود تنگ‏تر مى‏شود مگر ظرف دانش که با تحصیل علوم، فضاى آن بازتر مى‏گردد. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید،ج۱۹،ص۲۵ حدیث (۴) قال على علیه‏السلام : زَکاةُ العِلمِ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ وَإجهادُ النَّفسِ فِى العَمَلِ بِهِ؛ زکات دانش، آموزش به کسانى که شایسته آن‏اند و کوشش در عمل به آن است. غرر الحکم و درر الکلم،ص۴۴،ح۱۳۲ حدیث (۵) قال على علیه‏السلام : خَیرُ العِلمِ مانَفَعَ؛ بهترین علم آن است که مفید باشد. غررالحکم و دررالکلم،ص ۴۶،ح۱۸۱ حدیث (۶) قال الصادق علیه‏السلام : مَن تَعَلَّمَ العِلمَ وَعَمِلَ بِهِ وَعَلَّمَ لِلّهِ دُعِىَ فى مَلَکُوتِ السَّماواتِ عَظیما فَقیلَ: تَعَلَّمَ لِلّهِ وَعَمِلَ لِلّهِ وَعَلَّمَ لِلّهِ؛ هر کس براى خدا دانش بیاموزد و به آن عمل کند و به دیگران آموزش دهد، در ملکوت آسمانها به بزرگى یاد شود و گویند: براى خدا آموخت و براى خدا عمل کرد و براى خدا آموزش داد. الذریعه الی حافظ الشریعه(شرح اصول کافی) ج۱،ص۵۶ حدیث (۷) قال على علیه‏السلام : پاِنَّ العِلمَ حَیاةُ القُلوبِ وَ نورُ البصارِ مِنَ العَمى وَ قُوَّةُ البدانِ مِنَ الضَّعفِ؛ به راستى که دانش، مایه حیات دل‏ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن‏هاى ناتوان است. امالى صدوق، ص ۶۱۶، ح ۱ حدیث (۸) قال على علیه‏السلام : یا مَعشَرَ الفِتیانِ، حَصِّنوا اَعراضَکُم بِالدَبِ وَ دینَـکُم بِالعِلمِ؛ اى جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید. تاریخ یعقوبى، ج ۲، ص ۲۱۰ حدیث (۹) قال على علیه‏السلام : یَنبَغى لِلعاقِلِ اَن یَحتَرِسَ مِن سُکرِ المالِ وَ سُکرِ القُدرَةِ ، وَ سُکرِ العِلمِ ، وَ سُکرِ المَدحِ وَ سُکرِ الشَّبابِ ، فَاِنَّ لِکُلِّ ذالِکَ ریاحا خَبیثَةً تَسلُبُ العَقلَ وَ تَستَخِفُّ الوَقارَ؛ سزاوار است که عاقل ، از مستى ثروت، قدرت ، دانش ، ستایش و مستى جوانى بپرهیزد، چرا که هر یک را بادهاى پلیدى است که عقل را نابود مى‏کند و وقار و هیبت را کم مى‏نماید. غرر الحکم، ح ۱۰۹۴۸ حدیث (۱۰) قال الصادق علیه‏السلام : اِنَّ مِن حَقیقَةِ الیمانِ اَن تُؤثِرَ الحَقَّ وَ اِن ضَرَّکَ عَلَى الباطِلِ وَ اِن نَفَعَکَ وَ اَن لا یَجوزَ مَنطِقُکَ عِلمَکَ؛ از حقیقت ایمان این است که حق را بر باطل مقدم دارى، هر چند حق به ضرر تو و باطل به نفع تو باشد و نیز از حقیقت ایمان آن است که گفتار تو از دانشت بیشتر نباشد. محاسن، ج ۱، ص ،۲۰۵،ح۵۷ حدیث (۱۱) قال الصادق علیه‏السلام : لایَزالُ المُؤمِنُ یُورِثُ أَهلَ بَیتِهِ العِلمَ وَ الدَبَ الصّالِحَ حَتّى یُدخِلَهُمُ الجَنَّةَ جَمیعا؛ مؤمن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شایسته بهره مند مى سازد تا همه آنان را وارد بهشت کند. مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۲۰۱، ح۱۳۸۸۱ حدیث (۱۲) قال على علیه‏السلام : اَلعِلمُ قاتِلُ الجَهلِ؛ دانش، نابود کننده نادانى است. غررالحکم و دررالکلم،ص۴۴،ح۱۰۷ حدیث (۱۳) قال على علیه‏السلام : اَلا اِنَّ فیهِ عِلمَ مایَأتى وَالحَدیثَ عَنِ المَاضى وَدَواءَ دائِکُم ونَظمِ ما بَینَکُم؛ آگاه باشید که دانش آینده، اخبار گذشته و درمان دردهایتان و نظم میان شما در قرآن است. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۸ حدیث (۱۴) قال على علیه‏السلام : إِذا تَفَقَّهَ الرَّفیعُ تَواضَعَ؛ انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانایى رسد، متواضع مى شود. شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم، ج۳، ص۱۳۳، ح۴۰۴۸ حدیث (۱۵) قال على علیه‏السلام : اَلعِلمُ کَنزٌ عَظیمٌ لایَفنی؛ علم گنج بزرگی است که با خرج کردن تمام نمی شود. غرر الحکم و درر الکلم،ص۴۲،ح۶۳ حدیث (۱۶) قال على علیه‏السلام : العِلمُ وَراثَهٌ کَریمَهٌ ، وَ الادابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَهٌ ، وَ الفِکرُ مِرآهٌ صافِیَهٌ؛ علم میراث گرانبهائی است و ادب لباس فاخر و زینتی است و فکر آئینه ای است صاف. نهج البلاغه،ص۴۶۹،ح۵ حدیث (۱۷) پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله : أنَّهُ إذا قالَ الْمُعَلِّمُ لِلصَّبىِّ قُل بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ فَقالَ الصَّبىُّ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ کَـتَبَ اللّه‏ُ بَراءَةً لِلصَّبِىِّ و بَراءَةً لأِبـَوَیهِ و بَراءَةً لِلمُعَلِّمِ؛ وقتى معلم به کودک بگوید: بگو بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم و کودک آن را تکرار کند خداوند براى کودک و پدر و مادرش و معلم، برائت از آتش در نظر خواهد گرفت. بحارالانوار(ط-بیروت)،ج۸۹،ص۲۵۷ حدیث (۱۸) امام على علیه‏السلام : عِلمُ الْمُنافِقِ فی لِسانِهِ وَعِلْمُ الْمُؤْمِنِ فی عَمَلِهِ؛ دانش منافق در زبان او و دانش مؤمن در کردار اوست. غررالحکم، ح۱۰۵۰۲،ح۲۸۱۷ حدیث (۱۹) امام على علیه‏السلام : تَغَرَّبْ عَنِ الأَْوْطانِ فى طَـلَبِ الْعُلا وَسافِرْ فَفِى الأَْسْفارِ خَمْسُ فَوائِدَ تَفَرُّجُ هَمٍّ وَاکْتِسابُ مَعیشَةٍ وَعِلْمٌ وَآدابٌ وصُحْبَةُ ماجِدٍ؛ براى کسب بلند مرتبگى از وطن خود دور شو و سفر کن که در مسافرت پنج فایده است: برطرف شدن اندوه، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى، و هم‏نشینى با بزرگواران. مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵، ح ۹۱۹۹ حدیث (۲۰) امام على علیه‏السلام : اِنَّ الْعِلْمَ حَیاةُ الْقُلوبِ وَ نورُ الاَْبْصارِ مِنَ الْعَمى وَ قُوَّةُ الاَْبْدانِ مِنَ الضَّعْفِ؛ به راستى که دانش، مایه حیات دل‏ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن‏هاى ناتوان است. امالى صدوق، ص ۴۹۳، ح ۱ حدیث (۲۱) پیامبر صلى‏لله‏ علیه ‏و ‏آله : اَلْعِلْمُ رَأسُ الْخَیْرِ کُلِّهِ، وَ الْجَهْلُ رَأسُ الشَّرِّ کُلِّهِ ؛ دانایى سرآمد همه خوبى‏ها و نادانى سرآمد همه بدى‏هاست. بحارالأنوار، ج۷۵، ص ۱۷۵، ح ۹ حدیث (۲۲) امام على علیه‏ السلام : اَلْعِلْمُ اَصْلُ کُلِّ خَیْرٍ، اَلْجَهْلُ اَصْلُ کُلِّ شَرٍّ؛ دانایى، ریشه همه خوبى‏ها و نادانى ریشه همه بدى‏هاست. غررالحکم، ح ۱۷ و ۱۰۹۶ حدیث (۲۳) امام على علیه‏السلام : رَأْسُ الْعِلْمِ التَّمْییزُ بَیْنَ الاَْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِها وَ قَمْعُ مَذْمومِها؛ بالاترین درجه دانایى، تشخیص اخلاق از یکدیگر و آشکار کردن اخلاق پسندیده و سرکوب اخلاق ناپسند است. غررالحکم و دررالکلم،ص۶۳، ح ۷۵۹ حدیث (۲۴) امام على علیه‏السلام : جالِسِ الْعُلَماءَ یَزْدَدْ عِلْمُکَ وَ یَحْسُنْ اَدَبُکَ وتَزکُ نَفسُکَ؛ با علما معاشرت کن تا علمت زیاد، ادبت نیکو و جانت پاک شود. غررالحکم و دررالکلم،ص۴۳۰،ح۹۷۹۱ حدیث (۲۵) امام على علیه‏السلام : مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَلیَبْدَأ بِتَعْلیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلیمِ غَیْرِهِ وَلْیَکُنْ تَاْدیبُهُ بِسیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدیبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِْجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ ومُؤَدِّبِهِمْ؛ کسى که خود را پیشواى مردم قرار داده، باید پیش از آموزش دیگران، خود را آموزش دهد و پیش از آن‏که دیگران را با زبان، ادب بیاموزد، باکردارش ادب آموزد و البته آموزش دهنده و ادب‏آموز خود بیش از آموزگار و ادب‏آموز مردم، شایسته تجلیل است. مثیرالاحزان،ص۵۰ حدیث (۲۶) امام على علیه‏السلام : یا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا العِلمَ وَالاَْدَبَ ثَمَنُ نَفْسِکَ فَاجْتَهِد فى تَعَلُّمِهِما ، فَما یَزیدُ مِنْ عِلْمِکَ وَ اَدَبِکَ یَزیدُ فى ثَمَنِکَ وَ قَدْرِکَ ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدى اِلى رَبِّکَ وَ بِالاَْدَبِ تَحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّکَ وَبِأَدَبِ الْخِدْمَةِ یَسْتَوجِبُ الْعَبْدُ وَلایَتَهُ وَقُرْبَهُ ، فَاقْبَلِ النَّصیحَةَ کى تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛ اى مؤمن! به تحقیق این دانش و ادب بهاى جان توست پس در آموختن آن دو بکوش که هر چه بر دانش و ادبت افزوده شود بر قیمت و قَدْرت افزوده مى‏شود ؛ زیرا با دانش به پروردگارت راه مى‏یابى و با ادب به پروردگارت خوش خدمتى مى‏کنى و با ادب در خدمت‏گزارى، بنده سزاوار دوستى و نزدیکى به او مى‏شود . پس [این [نصیحت را بپذیر تا از عذاب بِرَهى. بحار الانوار(ط-بیروت)،ج۱،ص۱۸۰،ح۶۴ حدیث (۲۷) پیامبر صلى‏لله‏ علیه ‏و ‏آله : اَلْعِلمُ إمامُ الْعَمَلِ وَالْعَمَلُ تابِعُهُ یُلهَمُ بِهِ السُّعَداءُ وَ یُحْرَمُهُ الأْشقیاءُ؛ دانش پیشواى عمل و عمل پیرو آن است. به خوشبختان دانش الهام مى‏شود و بدبختان از آن محرومند. الأمالى، طوسى، ص ۴۸۸، ح ۳۸ حدیث (۲۸) پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله : قَلْبٌ لَیْسَ فیهِ شَىْ‏ءٌ مِنَ الْحِکْمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبَ فَتَعَلَّموا وَ عَلِّموا وَ تَفَقَّهوا وَ لا تَموتوا جُهّالاً فَاِنَّ اللّه‏َ لا یَعْذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛ دلى که در آن حکمتى نیست، مانند خانه ویران است، پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید. براستى که خداوند، بهانه‏اى را براى نادانى نمى‏پذیرد. نهج الفصاحه،ص۶۰۰ حدیث (۲۹) امام علی علیه‏السلام : قُم عَن مَجلِسِکَ لِاَبیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ اِن کُنتَ اَمیراً؛ به احترام پدر و معلمت از جای برخیز هرچند فرمان روا باشی. غررالحکم،ص۴۳۵،ح۹۹۷۰ حدیث (۳۰) رسول اکرم (ص): اَجوَدُکُم مِن بَعدی رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فَنَشَرَ عِلمَهُ؛ بخشنده ترین شما پس از من کسی است که دانشی بیاموزد آنگاه دانش خود را بپراکند. بحارالانوار،ج۷۵،ص۱۷۲ حدیث (۳۱) امام محمد باقر علیه‏السلام : ما شیبَ شیءٌ بشیءٍ اَحسن مِن حِلمٍ بعلمٍ؛ چیزی با چیزی نیامیخته است که بهتر از حلم با علم باشد. (بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج ۷۵ ، ص ۱۷۲ ) حدیث (۳۲) پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله): مَن عَمِلَ بِما یَعلَمُ وَرَّثَهُ اللَّهُ عِلمَ ما لَم یَعلَم. هر کس به آنچه می ‏داند عمل کند، خداوند دانش آنچه را که نمی ‏داند به او ارزانى می ‏دارد. مرآ ة العقول فی شرح اخبار آل الرسول،ج۳،ص۲۸۶ حدیث (۳۳) امام على(سلام الله علیه) : العِلمُ یُنجِدُ الفِکرَ. دانش روشنى بخش اندیشه است. غررالحکم و دررالکلم،ص۴۲،ح۴۳ حدیث (۳4) امام صادق (سلام الله علیه) : لَستُ اُحِبُّ أن أرَى الشّابَّ مِنکُم إلاّ غادِیاً فی حالَینِ: إمّا عالِماً أومُتَعَلِّماً. دوست ندارم جوانى از شما [شیعیان] را جز بر دو گونه ببینم: دانشمند یا دانشجو. امالی شیخ طوسی،متن،ص۳۰۳

حدیث(35)امام علی (علیه السلام) : طلب نمودن علم و دانش معنوی و دینی از عبادت و نماز خواندن برتر و بالاتر است زیرا خداوند در قرآن سوره فاطر آیه 28 فرموده : (( تنها بندگان عالم و فهمیده در دین از نافرمانی خداوند می ترسند )) و نفرموده تنها بندگان عابد و عبادت کننده. الحیاة جلد 1 صفحه 105 حدیث(36)پیامبر اعظم (ص)می فرمایند: اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّینِ فَإِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ(2) دنبال علم باشید ولو علم در چین باشدچون طلب علم برهر مسلمانی فریضه و واجب است.وسائل الشیعه

منبع: وبلاگ مطالب فرهنگی